Το Ελληνικό Δίκτυο για την Καταπολέμηση της Φτώχειας δημοσιοποιεί την Έκθεση για τη Φτώχεια στην Ελλάδα 2023.

Η παρούσα έκθεση είναι η πέμπτη που εκπονεί το Δίκτυο. Ολοκληρώθηκε το Νοέμβριο του 2023 και συντάχθηκε σε νέα μορφή και με εμπλουτισμένο περιεχόμενο ως πιλοτική για τις μελλοντικές εκδόσεις.

Ωστόσο, όσο διαφορετική κι αν είναι η δομή και η έρευνα για αυτήν την έκθεση, όλα συγκλίνουν στο γεγονός ότι η φτώχεια βαθαίνει. Επιπλέον, η έκθεση του 2023 αναφέρεται ιδιαίτερα στο ζήτημα της φορολογικής δικαιοσύνης. Αυτό το ζήτημα διαπερνά τις αντίστοιχες εκθέσεις όλων των μελών του Ευρωπαϊκού Δικτύου για την Καταπολέμηση της Φτώχειας για το τρέχον έτος, το οποίο αφιερώνεται στην πρόληψη της λιτότητας και την υποχρηματοδότηση των κοινωνικών δικαιωμάτων.

Δείτε τις Εκθέσεις άλλων χωρών-μελών του EAPN εδώ 

Κληθήκαμε ως εθνικό μέλος να σκεφτούμε, μέσα από μια διαθεματική οπτική, τις επιλογές που αφορούν τις δημόσιες δαπάνες της χώρας και να ανακεφαλαιώσουμε τι συνέβη σχετικά το χρόνο που πέρασε. Οι ερωτήσεις που μας απασχόλησαν αφορούν τις μεταρρυθμίσεις που ανακοινώθηκαν ή εφαρμόστηκαν από την Ελληνική Κυβέρνηση όσον αφορά την ανεπαρκή χρηματοδότηση ή την επαναχρηματοδότηση του κράτους πρόνοιας και των κρατικών κοινωνικών πολιτικών, τις πιθανές αλλαγές στις ροές εισοδήματος (συλλογή εσόδων), το ρόλο που διαδραμάτισαν τα διαρθρωτικά ταμεία της ΕΕ, τις φορολογικές μεταρρυθμίσεις για το τρέχον έτος 2022-2023, το τι συμβαίνει με τη χρηματοδότηση της πράσινης και/ή της ψηφιακής μετάβασης, ποιες ήταν οι ομάδες-στόχοι/ποιοι ήταν οι δικαιούχοι των μεταρρυθμίσεων, ποια είναι τα θετικά στοιχεία, ποια είναι τα κενά και, τέλος, ποιες είναι οι συστάσεις μας για να εξασφαλιστεί επαρκής κρατική πρόνοια.

Στην Έκθεση για τη Φτώχεια στην Ελλάδα 2023 περιλαμβάνονται στοιχεία και στατιστικά δεδομένα από σειρά μελετών και ερευνών που έχουν εκπονήσει επιστημονικά και επαγγελματικά ιδρύματα της χώρας και ξεχωριστές εκθέσεις του ίδιου του Δικτύου όπως η Έκθεση των Ανθρώπων που Βιώνουν Φτώχεια 2023, η
Έρευνα πεδίου 2023 και συλλογή Μαρτυριών από εξυπηρετούμενους οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών που παρέχουν κοινωνικές υπηρεσίες καθώς και σειρά συστάσεων που πηγάζουν από το υλικό που ερευνήθηκε.

Για πρώτη δε φορά περιλαμβάνονται στην Έκθεση ζητήματα που αφορούν το χάσμα πόλης – υπαίθρου και διαθεματικότητας.

Την Έκθεση για τη Φτώχεια στην Ελλάδα, που συντάχθηκε πρωτότυπα στην αγγλική γλώσσα, επιμελήθηκαν η Μαριανέλλα Κλώκα, πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ελληνικού Δικτύου για την Καταπολέμηση της Φτώχειας και η Μαντώ Μπαμπούλα, υπεύθυνη Επικοινωνίας του Δικτύου.

Δεδομένου ότι η σύνταξη αυτής της έκθεσης έγινε πριν από το τέλος του έτους, τα παρακάτω δεδομένα αναφέρονται στην προηγούμενη περίοδο, τα χαρακτηριστικά της οποίας επηρέασαν άμεσα την τρέχουσα κατάσταση.

Βρείτε την Έκθεση για τη Φτώχεια στην Ελλάδα 2023 εδώ

Αθήνα, 17/4/2025 | Ανακοίνωση του Ελληνικού Δικτύου για την Καταπολέμηση της Φτώχειας σχετικά με τη δημοσιοποίηση των στοιχείων της ΕΛΣΤΑΤ (16/4/2025)

Oι κοινωνικές πολιτικές που εφαρμόζονται στην Ελλάδα δεν προχωρούν σε τομές υπέρ της αντιμετώπισης της φτώχειας και των οικονομικών ανισοτήτων, αντιθέτως μάλλον τις συντηρούν, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις η τάση είναι αυξητική. Αυτή είναι η γενική εκτίμηση του Ελληνικού Δικτύου για την Καταπολέμηση της Φτώχειας με βάση τα στοιχεία που δημοσιοποίησε η ΕΛΣΤΑΤ στις 16/4/2025.

Πιο συγκεκριμένα:

Η οικονομική ανισότητα συνεχίζει σε υψηλά επίπεδα, με ελαφρά μόνο βελτίωση σε μερικούς δείκτες σε σχέση με τα προηγούμενα έτη. Αυτό δείχνει στασιμότητα στην καταπολέμηση της εισοδηματικής ανισότητας. Με τον συντελεστή Gini αμετάβλητο στο 31,8%, ενώ από το 2015 (34,2%) έχουμε μόνο μια αργή μείωση δεν έχει γίνει καμία σημαντική πρόοδος.

Η κατανομή του εισοδήματος είναι ιδιαίτερα άνιση. Το 25% των πιο φτωχών κατέχει μόλις το 10,3% του συνολικού εισοδήματος, ενώ το 25% των πιο πλουσίων κατέχει το 45,6%. Η ψαλίδα ανεβαίνει ακόμα περισσότερο αν κοιτάξει κανείς βαθύτερα αυτά τα ποσοστά. Το 20% των φτωχότερων έχει μόλις 7,5% του εισοδήματος, ενώ το 20% των πλουσιότερων κατέχει 39,5%.

Οι δείκτες AROPE καταδεικνύουν μεγάλη κοινωνική ανισότητα. Το ποσοστό αυξήθηκε στο 26,9% το 2024, που αντιστοιχεί σε περίπου 2,74 εκατομμύρια άτομα, από 26,1% που ήταν το 2023. Τα υψηλότερα ποσοστά διαπιστώνονται γεωγραφικά στη Βόρεια και Κεντρική Ελλάδα, ενώ η Αττική, η Κρήτη και τα Νησιά του Αιγαίου καταγράφουν χαμηλότερη.

Ο κίνδυνος φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού είναι υψηλός στην περίπτωση των παιδιών ηλικίας 17 ετών και κάτω (27,9%) – όπου διαπιστώνεται μικρή μείωση από το 2023 (28,1%). Η φτώχεια πλήττει περισσότερο τις γυναίκες, ενώ πιο εκτεθειμένα είναι τα νοικοκυριά που διαμένουν σε ενοικιαζόμενη κατοικία.

Διαπιστώνεται μεγάλη ανισότητα στις συνθήκες στέγασης και την πρόσβαση σε κοινωνικές δραστηριότητες. Περίπου το 27,0% του πληθυσμού ζει σε κατοικίες με στενότητα χώρου, με το ποσοστό να φτάνει το 40,9% για τα παιδιά και το 56,7% για τα φτωχά παιδιά. Επιπλέον, το 77,0% των φτωχών δυσκολεύεται να καλύψει τις βασικές ανάγκες του με το εισόδημά του, ενώ το 36,3% του πληθυσμού με καταναλωτικό δάνειο αντιμετωπίζει προβλήματα στην αποπληρωμή του.

Το εκπαιδευτικό επίπεδο επηρεάζει άμεσα την πιθανότητα φτώχειας, ως συνήθως. Οι πιο ευάλωτοι είναι αυτοί με χαμηλότερο μορφωτικό επίπεδο, με ποσοστό φτώχειας 28,2% για ολοκληρωμένη μόνο την πρωτοβάθμια, ενώ για τους της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης το ποσοστό είναι 7,1%.

Αναφορικά με την υγεία, το 6,9% του πληθυσμού αναφέρει πολύ κακή ή κακή υγεία, ενώ το 24,5% έχει χρόνιο πρόβλημα υγείας. Ειδικά για το φτωχό πληθυσμό, το 36,0% δεν μπόρεσε να κάνει την ιατρική εξέταση που χρειάζονταν.

Το κατώφλι φτώχειας για ένα μονοπρόσωπο νοικοκυριό βρίσκεται στα 6.510€, ενώ για νοικοκυριό με δύο ενήλικες και δύο παιδιά είναι στα 13.671€. Οι οικογένειες με ένα γονέα και παιδιά παρουσιάζουν ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά φτώχειας, με 43,7% να ζει κάτω από το κατώφλι φτώχειας.

Τα αποτελέσματα της έρευνας δείχνουν επίσης την αναγκαιότητα των κοινωνικών μεταβιβάσεων, όπως οι συντάξεις και τα επιδόματα πρόνοιας, για την ανακούφιση των ευάλωτων πληθυσμιακών ομάδων. Η φτώχεια χωρίς κοινωνικές μεταβιβάσεις αγγίζει το 45,0% του πληθυσμού, ενώ με μόνο συντάξεις μειώνεται στο 23,5%.

Το Ελληνικό Δίκτυο για την Καταπολέμηση της Φτώχειας στην Ετήσια Έκθεση για τη Φτώχεια 2024 έχει καταγράψει σειρά προτάσεων που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού.

Αφενός η Ευρωπαϊκή Επιτροπή οφείλει να εξαιρέσει τις κοινωνικές δαπάνες των κρατών – μελών από τον υπολογισμό του υπερβολικού ελλείμματος και να εντάξει στη φαρέτρα της μια γενναία Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την εξάλειψη της φτώχειας ׄ αφετέρου η Ελληνική Κυβέρνηση οφείλει να ακολουθήσει ένα μείγμα πολιτικών που θα ισορροπεί μεταξύ δύο σημαντικών αξόνων: θα υποστηρίζει αποτελεσματικότερα τα πιο ευάλωτα τμήματα του πληθυσμού την ίδια στιγμή που θα προχωρά σε τομές προς τη δικαιότερη κατανομή των εισοδημάτων ώστε να μην τροφοδοτούνται περαιτέρω οι ευαλωτότητες (γεωγραφικές, εθνοτικές, ηλικιακές, έμφυλες, κα).

Η εξάλειψη της φτώχειας είναι πολιτική επιλογή.