Αθήνα, 17/4/2025 | Ανακοίνωση του Ελληνικού Δικτύου για την Καταπολέμηση της Φτώχειας σχετικά με τη δημοσιοποίηση των στοιχείων της ΕΛΣΤΑΤ (16/4/2025)

Oι κοινωνικές πολιτικές που εφαρμόζονται στην Ελλάδα δεν προχωρούν σε τομές υπέρ της αντιμετώπισης της φτώχειας και των οικονομικών ανισοτήτων, αντιθέτως μάλλον τις συντηρούν, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις η τάση είναι αυξητική. Αυτή είναι η γενική εκτίμηση του Ελληνικού Δικτύου για την Καταπολέμηση της Φτώχειας με βάση τα στοιχεία που δημοσιοποίησε η ΕΛΣΤΑΤ στις 16/4/2025.

Πιο συγκεκριμένα:

Η οικονομική ανισότητα συνεχίζει σε υψηλά επίπεδα, με ελαφρά μόνο βελτίωση σε μερικούς δείκτες σε σχέση με τα προηγούμενα έτη. Αυτό δείχνει στασιμότητα στην καταπολέμηση της εισοδηματικής ανισότητας. Με τον συντελεστή Gini αμετάβλητο στο 31,8%, ενώ από το 2015 (34,2%) έχουμε μόνο μια αργή μείωση δεν έχει γίνει καμία σημαντική πρόοδος.

Η κατανομή του εισοδήματος είναι ιδιαίτερα άνιση. Το 25% των πιο φτωχών κατέχει μόλις το 10,3% του συνολικού εισοδήματος, ενώ το 25% των πιο πλουσίων κατέχει το 45,6%. Η ψαλίδα ανεβαίνει ακόμα περισσότερο αν κοιτάξει κανείς βαθύτερα αυτά τα ποσοστά. Το 20% των φτωχότερων έχει μόλις 7,5% του εισοδήματος, ενώ το 20% των πλουσιότερων κατέχει 39,5%.

Οι δείκτες AROPE καταδεικνύουν μεγάλη κοινωνική ανισότητα. Το ποσοστό αυξήθηκε στο 26,9% το 2024, που αντιστοιχεί σε περίπου 2,74 εκατομμύρια άτομα, από 26,1% που ήταν το 2023. Τα υψηλότερα ποσοστά διαπιστώνονται γεωγραφικά στη Βόρεια και Κεντρική Ελλάδα, ενώ η Αττική, η Κρήτη και τα Νησιά του Αιγαίου καταγράφουν χαμηλότερη.

Ο κίνδυνος φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού είναι υψηλός στην περίπτωση των παιδιών ηλικίας 17 ετών και κάτω (27,9%) – όπου διαπιστώνεται μικρή μείωση από το 2023 (28,1%). Η φτώχεια πλήττει περισσότερο τις γυναίκες, ενώ πιο εκτεθειμένα είναι τα νοικοκυριά που διαμένουν σε ενοικιαζόμενη κατοικία.

Διαπιστώνεται μεγάλη ανισότητα στις συνθήκες στέγασης και την πρόσβαση σε κοινωνικές δραστηριότητες. Περίπου το 27,0% του πληθυσμού ζει σε κατοικίες με στενότητα χώρου, με το ποσοστό να φτάνει το 40,9% για τα παιδιά και το 56,7% για τα φτωχά παιδιά. Επιπλέον, το 77,0% των φτωχών δυσκολεύεται να καλύψει τις βασικές ανάγκες του με το εισόδημά του, ενώ το 36,3% του πληθυσμού με καταναλωτικό δάνειο αντιμετωπίζει προβλήματα στην αποπληρωμή του.

Το εκπαιδευτικό επίπεδο επηρεάζει άμεσα την πιθανότητα φτώχειας, ως συνήθως. Οι πιο ευάλωτοι είναι αυτοί με χαμηλότερο μορφωτικό επίπεδο, με ποσοστό φτώχειας 28,2% για ολοκληρωμένη μόνο την πρωτοβάθμια, ενώ για τους της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης το ποσοστό είναι 7,1%.

Αναφορικά με την υγεία, το 6,9% του πληθυσμού αναφέρει πολύ κακή ή κακή υγεία, ενώ το 24,5% έχει χρόνιο πρόβλημα υγείας. Ειδικά για το φτωχό πληθυσμό, το 36,0% δεν μπόρεσε να κάνει την ιατρική εξέταση που χρειάζονταν.

Το κατώφλι φτώχειας για ένα μονοπρόσωπο νοικοκυριό βρίσκεται στα 6.510€, ενώ για νοικοκυριό με δύο ενήλικες και δύο παιδιά είναι στα 13.671€. Οι οικογένειες με ένα γονέα και παιδιά παρουσιάζουν ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά φτώχειας, με 43,7% να ζει κάτω από το κατώφλι φτώχειας.

Τα αποτελέσματα της έρευνας δείχνουν επίσης την αναγκαιότητα των κοινωνικών μεταβιβάσεων, όπως οι συντάξεις και τα επιδόματα πρόνοιας, για την ανακούφιση των ευάλωτων πληθυσμιακών ομάδων. Η φτώχεια χωρίς κοινωνικές μεταβιβάσεις αγγίζει το 45,0% του πληθυσμού, ενώ με μόνο συντάξεις μειώνεται στο 23,5%.

Το Ελληνικό Δίκτυο για την Καταπολέμηση της Φτώχειας στην Ετήσια Έκθεση για τη Φτώχεια 2024 έχει καταγράψει σειρά προτάσεων που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού.

Αφενός η Ευρωπαϊκή Επιτροπή οφείλει να εξαιρέσει τις κοινωνικές δαπάνες των κρατών – μελών από τον υπολογισμό του υπερβολικού ελλείμματος και να εντάξει στη φαρέτρα της μια γενναία Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την εξάλειψη της φτώχειας ׄ αφετέρου η Ελληνική Κυβέρνηση οφείλει να ακολουθήσει ένα μείγμα πολιτικών που θα ισορροπεί μεταξύ δύο σημαντικών αξόνων: θα υποστηρίζει αποτελεσματικότερα τα πιο ευάλωτα τμήματα του πληθυσμού την ίδια στιγμή που θα προχωρά σε τομές προς τη δικαιότερη κατανομή των εισοδημάτων ώστε να μην τροφοδοτούνται περαιτέρω οι ευαλωτότητες (γεωγραφικές, εθνοτικές, ηλικιακές, έμφυλες, κα).

Η εξάλειψη της φτώχειας είναι πολιτική επιλογή.

Το EAPN - European Anti Poverty Network - Ευρωπαϊκό Δίκτυο κατά της Φτώχειας μόλις παρουσίασε την Έκθεση για τη Φτώχειας στην Ευρώπη με τίτλο «Προς μια Συστημική Προσέγγιση της Κοινωνικής Προστασίας» στις Βρυξέλλες, σε συνεργασία με την Ομάδα Οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής (ΕΟΚΕ).

Παρά τις δεσμεύσεις της ΕΕ για μείωση της φτώχειας, πάνω από 20% των ανθρώπων στην Ευρώπη εξακολουθούν να βρίσκονται σε κίνδυνο φτώχειας ενώ η πρόοδος παραμένει αργή. Η έκθεση καλεί σε άμεση δράση για την ενίσχυση των συστημάτων κοινωνικής προστασίας, ιδιαίτερα καθώς τα κράτη πρόνοιας αντιμετωπίζουν ολοένα και μεγαλύτερες οικονομικές πιέσεις.

Με βάση την ανάλυση των εθνικών εκθέσεων, τα μέλη του EAPN εντόπισαν αρκετά βασικά σημεία δράσης ικανά να διασφαλίσουν ότι τα συστήματα κοινωνικής προστασίας αντιμετωπίζονται με πραγματικά συστημικό τρόπο. Πιστεύουμε ότι μια συστημική προσέγγιση είναι απαραίτητη για το σχεδιασμό δημόσιων πολιτικών που μπορούν να εξαλείψουν αποτελεσματικά τη φτώχεια. Μάθετε περισσότερα στο carousel.

Θερμές ευχαριστίες σε όσους συμμετείχαν στην παρουσίαση της έκθεσης, και ιδιαίτερα στους ομιλητές: Seamus Boland, Marie Toussaint, Jiri Svarc, Krzysztof Balon, Gunou Mahmoud, Kahina RABAHI και Jessica Machacova.

Μπορείτε να διαβάστε και να ανακτήσετε την Έκθεση για τη Φτώχεια στην ΕΕ 2024 εδώ.